Αναζήτηση

Πλοήγηση

• Κοινότητες
• Συγγραφείς
• Έτος
• Τίτλοι
• Θέματα

Ο Χώρος μου

• Είσοδος

Η συντήρηση Μνημείων στην Ελλάδα. Μελέτη περίπτωσης: Η μετατροπή των ψηφιδωτών της Μονής Δαφνίου σε ψηφιδόσκονη (Μνημείο UNESCO-Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς) και το πόρισμα για τη διερεύνηση του φαινομένου

Ntoukakis Markos

Πλήρης Εγγραφή

---

Περίληψη

Η πρακτική στη συντήρηση Μνημείων που ακολουθεί η “Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων” (Δ.Σ.Α.Ν.Μ) του Υπουργείου Πολιτισμού, θεσμικά αρμόδια για την εφαρμογή πολιτικής στη συντήρηση με τις βέλτιστες πρακτικές, αποκλίνει από την προβλεπόμενη στις διεθνείς συμβάσεις. Η διεθνώς επιβεβλημένη διεπιστημονική συνεργασία για τη διασφάλιση της φυσικής ακεραιότητας των συντηρούμενων Μνημείων στην Ελλάδα δεν κρίνεται αναγκαία και η πλήρης διαχείριση του έργου της συντήρησης ανατίθεται αποκλειστικά σε συντηρητές. Άγνωστο παραμένει στο κοινό, ότι τα όποια στοιχεία του έργου της συντήρησης καταγράφονται από ιδιώτες ή δημόσιους συντηρητές σε αυτοσχέδια φυλλάδια, δεν αποτελούν δημόσια έγγραφα, δεν κατατίθενται σε ένα προσιτό δημόσιο αρχείο για τους μελετητές και δε δημοσιεύονται, ενώ η αξιολόγηση μετά την παράδοση των έργων συντήρησης δεν υφίσταται ούτε ως διαδικασία. Έτσι τα έργα συντήρησης της Δ.Σ.Α.Ν.Μ μπορούν να διαφημίζονται πάντα ως υποδειγματικά σε ημερίδες και με αναρτήσεις στο you tube, χωρίς να παρέχεται η δυνατότητα πρόσβασης, ούτε καν στα όποια στοιχεία συλλέγονται και καταγράφονται αυτοδύναμα από το συντηρητή, για κάποια στοιχειώδη αξιολόγηση. Όταν οι συνέπειες των εσφαλμένων επεμβάσεων καθίστανται αντιληπτές από το κοινό, οργανώνονται έρευνες για την αποσόβηση των φθορών. Η παρούσα μελέτη, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, καταγράφει αναλυτικά και τεκμηριωμένα το ιστορικό των ανεπανόρθωτων φθορών στα ψηφιδωτά της Μονής Δαφνίου που συντηρήθηκαν από τη Δ.Σ.Α.Ν.Μ. Το εγκεκριμένο έργο της Δ.Σ.Α.Ν.Μ από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (Κ.Α.Σ) ολοκληρώθηκε στις 30/6/2015 με την ενίσχυση των υποστρωμάτων των ψηφιδωτών με ενέματα. Δύο μήνες αργότερα, εμφανίστηκαν εξανθήσεις φθοροποιών αλάτων. Χωρίς προηγούμενη ενημέρωση του Κ.Α.Σ, συνεργεία της Δ.Σ.Α.Ν.Μ ξεκίνησαν εσπευσμένα ανεπίτρεπτους υγρούς καθαρισμούς των ψηφιδωτών για να προλάβουν να απομακρύνουν τα άλατα, πριν ο ναός γίνει επισκέψιμος, την Άνοιξη του 2016. Ωστόσο, αυτό δεν κατέστη εφικτό, καθώς επιδεινώθηκε η φθορά. Οι ψηφίδες κονιοποιήθηκαν και αποδομήθηκαν τα πρόσφατα ενισχυμένα υποστρώματα των ψηφιδωτών, με αποτέλεσμα την πτώση των ψηφίδων. Οι Υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ ενημερώθηκαν μόνο όταν οι φθορές έγιναν αντιληπτές από τους επισκέπτες του ναού και θέμα άρθρου στον τύπο. Οι ανεπανόρθωτες φθορές αποδόθηκαν στην εμφάνιση υγρασίας, που ήταν αναπόφευκτη συνέπεια των υγρών καθαρισμών. Για τη διερεύνηση της μυστηριώδους προέλευσής της, ορίστηκε η «Επιτροπή παρακολούθησης των κλιματολογικών συνθηκών στο εσωτερικό του καθολικού της Ι. Μ. Δαφνίου και της επίδρασης σε τοπικά φαινόμενα υγρασίας». Η έρευνα ανατέθηκε σε δύο συντηρητές του Τμήματος Εφαρμοσμένης Έρευνας (Τ.Ε.Ε.) της Δ.Σ.Α.Ν.Μ., χωρίς την ενημέρωση του προϊσταμένου (χημικού) και του φυσικού/συντηρητή του Τ.Ε.Ε., οι οποίοι είχαν πλήρη άγνοια για τις φθορές. Για τη διερεύνηση των αιτιών φθοράς από τα άλατα, οι συντηρητές κατέγραψαν τις κλιματικές συνθήκες στο εσωτερικό του ναού, μετά την τοποθέτηση ενισχυμένου εξαερισμού, που συνέβαλε στη περαιτέρω επιδείνωση των φθορών. Στο πόρισμα της «έρευνας», η φθορά χαρακτηρίζεται τυχαία, ως ένας απρόβλεπτος συνδυασμός των αλάτων και του αυτοκαταστροφικού πορώδους, των 900 ετών ψηφίδων. Όπως διαπιστώνεται στο πόρισμα, το συμπέρασμα βασίζεται σε μια σειρά ακατάληπτων και απίθανων υποθέσεων, στερούμενων επιστημονικότητας, χωρίς να έχει διερευνηθεί το πορώδες και η σύσταση των ψηφίδων, το είδος και η προέλευση των φθοροποιών αλάτων, τα υποστρώματα των ψηφιδωτών, η προέλευση της υγρασίας, και χωρίς να κριθεί απαραίτητη η καταμέτρηση των μερικώς ή πλήρως κονιοποιημένων ψηφίδων και ο εντοπισμός της θέσης τους στα ψηφιδωτά. Κατά τη συνήθη πρακτική, η έρευνα παρουσιάστηκε ως ρηξικέλευθη, στην ετήσια ημερίδα της "Πανελλήνιας Συνδικαλιστικής Ένωσης Συντηρητών Αρχαιοτήτων", η οποία συνδιοργανώθηκε από τους συντάκτες της έρευνας. Στην ανακοίνωσή τους, η φθορά των ψηφιδωτών από τα άλατα δεν τοποθετείται χρονικά το 2015, δύο μήνες μετά την ενίσχυση των υποστρωμάτων με ενέματα, αλλά αμέσως μετά τις επεμβάσεις για την αποκατάσταση των βλαβών του ναού από τον σεισμό του 1999. Οι συντάκτες του πορίσματος γνώριζαν εκ των προτέρων ότι όσα απίθανα και απίστευτα περιέχονταν σε αυτό δεν επρόκειτο να δημοσιοποιηθούν, καθώς και την επιστημονική κατάρτιση των αποδεκτών του.

Διαθέσιμα αρχεία

Υπηρεσίες