Angeliki Masmanidou, Eleni Tsichli, ""Mens sana in corpore sano", the landscape of ancient Lisos as an area of self-healing", Diploma Work, School of Architecture, Technical University of Crete, Chania, Greece, 2019
https://doi.org/10.26233/heallink.tuc.81812
Mens sana in corpore sano (νους υγιής εν σώματι υγιεί) και με τη σκέψη αυτή το τόπιο της Αρχαίας Λισού θα αποτελέσει έναν χώρο αυτοθεραπείας. Η περιοχή της αρχαίας Λισού βρίσκεται νότια στο νομό Χανίων και πιο συγκεκριμένα πρόκειται για έναν όρμο δυτικά της περιοχής της Σούγιας ο οποίος διασυνδέεται μαζί της διαμέσου του ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4. Η συγκρότηση της αρχαίας Λισού ξεκίνησε ήδη από τους κλασικούς χρόνους και γνώρισε εποχές αίγλης λόγω του αρχαίου ναού του Ασκληπιού και των ιαματικών πηγών που διαθέτει. Το φυσικό της τοπίο χαρακτηρίζεται από φυσικά δίπολα όπως το Φαράγγι-Οροπέδιο, Κοιλάδα-Ορεινοί όγκοι, Θάλασσα-Ρέμα και συναντώνται κτίσματα τριών διαφορετικών ιστορικών περιόδων. Στα Ελληνιστικά χρόνια συμπεριλαμβάνονται ο χώρος του Ασκληπιείου καθώς και απομεινάρια του τελωνείου και της προβλήτας. Στα Ρωμαϊκά χρόνια συναντάμε την περιοχή της Νεκρόπολης καθώς και το διοικητικό κέντρο με έναν πύργο και ένα θέατρο. Τέλος πιο σύγχρονες δομές είναι αυτές των αλωνιών αλλά και δύο Βυζαντινών ναών. Στην περιοχή μελέτης τώρα, οργανώνονται 2 ειδών πορείες, αυτή του Ε4 που αναφέρεται στον περιπατητή που θέλει να περιπλανηθεί στο φυσικό και ανθρωπογενές τοπίο της Λισού και στην τελετουργική πορεία η οποία αφορά το θεραπευτήριο και τα στάδια του. Διαθέτοντας ένα πλούσιο σε φυσικά στοιχεία τοπίο και με τις διαχειρίσεις που το άτομο θα ακολουθήσει τίθεται σε μία πορεία ενδοσκόπησης και σε συνδυασμό με τα τελετουργικ'α στάδια του θεραπευτηρίου οδηγείται στην αυτοθεραπεία. Για την εκπλήρωση των τελετουργικών σταδίων συγκροτείται μία σύνθεση με μία προκαθορισμένη πορεία-στοά η οποία διασυνδέει τους επιμέρους όγκους τόσο μεταξύ τους όσο και με τους εξωτερικούς χώρους οργανωμένους και μη. Τα επιμέρους συμβάντα που φιλοξενούν οι κτιριακοί όγκοι αφορούν χώρο υποδοχής, ψυχρά λουτρά, θερμά λουτρά, εκγύμναση σε νερό και γη, χώρο μάλαξης καθώς και δίαιτας. Όλα αυτά βασισμένα στους αμιγείς τελετουργικούς χώρους των Ασκληπιείων με απώτερο σκοπό την αυτοίαση του ατόμου. Αναφορικά με τις λοιπές κατασκευές της κοιλάδας της Λισού συναντώνται επιμέρους στάσεις αλλά και επιπρόσθετα στοιχεία στα υφιστάμενα κτίσματα ανάλογα με την κατάσταση τους. Πιο ειδικά στην περιοχή της νεκρόπολης καταγράφονται 4 καταστάσεις των υφιστάμενων ταφικών κτισμάτων όπου η κάθε μια διαχειρίζεται με διαφορετικό τρόπο. Οι καμαροσκέπαστοι τάφοι της Νεκρόπολης θα αποτελέσουν χώρους απομόνωσης και περισυλλογής καθώς και συμβολικά φορτισμένα στοιχεία για την ολοκλήρωση του τελετουργικού. –Απερχόμενος δε εκ του Ιερού παρετήρει, τότε μόνον, τα ευάρεστα πάντως φυσικώς, μέγιστα δε φανταστικώς παριστώμενα αυτώ αποτελέσματα της εφαρμοσθήσεις πολλαπλής θεραπέιας…